Węgierski jest językiem, w którym trudno odnaleźć większe podobieństwo do innych języków. Mimo tego jest językiem urzędowym nie tylko na Węgrzech lecz również w Słowenii i Wojwodinie, a na całym świecie posługuje się nim ponad 14 mln osób. Charakterystyczna dla języka węgierskiego jest na pewno jego elastyczność, długość słów i możliwość tworzenia czasowników praktycznie z każdego wyrazu. Madziarze, bo tak inaczej nazywa się Węgrów, są podobno mistrzami w tego typu zabawach słowotwórczych.
Taka wyjątkowość języka węgierskiego może być jednak przeszkodą dla tłumaczy przysięgłych, których liczba w Polsce ledwie przekracza 50 osób. Aby zostać tłumaczem przysięgłym, trzeba m.in. zdać egzamin sprawdzający znajomość języka polskiego i węgierskiego. Statystyki, które dostępne są na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości mówią, że do takiego egzaminu w ciągu ostatnich pięciu lat podeszło jedynie pięć osób, z których zaledwie trzy zdały pierwszą część egzaminu pisemnego i zakwalifikowały się do drugiej części egzaminu, jakim jest egzamin ustny. Nasuwa się zatem pytanie: czy każdy może zostać tłumaczem przysięgłym? Odpowiada na nie ustawa o zawodzie tłumacza przysięgłego, którą razem z naniesionymi poprawkami można znaleźć na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.
Ustawa o zawodzie tłumacza przysięgłego
Mówi ona o tym, że tłumacz przysięgły powinien posiadać obywatelstwo polskie, obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej, krajów członkowskich EFTA, bądź na zasadzie wzajemności, obywatelstwo innego państwa UE. Oczywiste jest, że powinien znać język polski i język węgierski w stopniu zaawansowanym oraz posiadać pełną zdolność do wykonywania czynności prawnych. Ustawa zawiera również zapis o nie karalności przyszłego tłumacza przysięgłego za przestępstwa umyślne, skarbowe oraz o nieumyślne wystąpienie przeciw bezpieczeństwu obrotu gospodarczego. Ostatnim wymogiem, który powinna spełnić osoba chcąca w przyszłości pracować jako tłumacz przysięgły, to ukończenie studiów wyższych. Od strony praktycznej wygląda to tak, że aby podejść do egzaminu uprawniającego do podjęcia pracy tłumacz przysięgłego, wystarczy złożyć w Ministerstwie Sprawiedliwości wniosek o ustalenie terminu egzaminu na tłumacza przysięgłego języka węgierskiego. A powyższe wymagania będą egzekwowanie dopiero po zdaniu egzaminu, w momencie potwierdzania danych przed zaprzysiężeniem tłumacza przysięgłego.
Mogłoby się wydawać, że cała procedura razem z egzaminem uprawniającym do podjęcia pracy jako tłumacz przysięgły jest bardzo prosta. Należy jednak pamiętać, że zarówno podczas egzaminu na tłumacza przysięgłego, jak również w trakcie wykonywania pracy, tłumacz przysięgły ma za zadanie przekładanie dokumentów i tekstów z każdej dziedziny nauki, mogą to być np. teksty urzędowe, sądowe czy ekonomiczne. Może on także natrafić na tłumaczenie dokumentu z początków XX wieku pisanego archaizmami, ponieważ również takie teksty mogą pojawić się na egzaminie na tłumacza przysięgłego. A skoro już o nim mowa, to czas przedstawić jak wygląda sam egzamin.
Egzamin na tłumacza przysięgłego
Egzamin na tłumacza przysięgłego tak jak już zostało wcześniej wspomniane, składa się z części pisemnej oraz ustnej. W każdej z nich można uzyskać maksymalnie 200 punktów, z czego 150 punktów zapewnia zdanie danej części egzaminu.
Podczas pierwszej (pisemnej) części egzaminu na tłumacza przysięgłego należy przetłumaczyć cztery teksty: dwa z języka polskiego na język węgierski oraz dwa z języka węgierskiego na język polski. Mogą to być dokumenty lub teksty ekonomiczne, urzędowe, finansowe lub sądowe. Każdy z nich napisany jest zazwyczaj typowym dla tej dziedziny językiem zawierającym fachowe wyrażenia, których znajomość jest podstawą w pracy tłumacza przysięgłego. W trakcie części pisemnej można korzystać ze słowników dwujęzycznych oraz z glosariusza. Jest to spersonalizowany słownik, tworzony bezpośrednio przez kandydata na tłumacza przysięgłego. Może on zawierać dowolny podział i zakres słownictwa, np. ze wzgl. na dziedziny naukowe. Jednak nie może on zawierać kodeksów oraz ustaw, których posiadanie w trakcie egzaminu jest zabronione przez Państwową Komisję Egzaminacyjną. Komisja ta przed rozpoczęciem egzaminu sprawdza zawartość słowników oraz glosariusza i jeżeli nie znajdzie w nich treści zakazanych – dopuszcza do użytku podczas egzaminu. Jego wyniki można sprawdzić na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości i jeżeli kandydat na tłumacza przysięgłego zdał część pisemną, telefonicznie może umówić się na termin egzaminu ustnego.
Jak potwierdzają statystyki egzamin ustny jest trudniejszy od części pisemnej, ponieważ sprawdza umiejętności tłumaczenia ustnego na bieżąco słyszanego tekstu, a więc osoba podchodząca do egzaminu nie ma tak dużo czasu do namysłu, jak podczas tłumaczenia tekstu pisemnego, gdzie zawsze jest czas, by wrócić do początku treści i coś przeprawić lub użyć bardziej stosownego określenia na daną 'rzecz'. Część ustna, podobnie jak pisemna, podzielona jest na dwa zadania. Pierwszym z nich jest tłumaczenie ustne usłyszanego tekstu, zazwyczaj podzielonego na kilkuzdaniowe części. Drugim zadaniem jest tłumaczenie 'a vista', które polega na jednoczesnym czytaniu i bezpośrednim tłumaczeniu tekstu np. z języka polskiego na węgierski (bądź z języka węgierskiego na język polski).
Zdałem egzamin na tłumacza przysięgłego, co dalej?
Po zdaniu obu części egzaminu na tłumacza przysięgłego, wyznaczany jest termin zaprzysiężenia, które jest już ostatnim krokiem do otrzymania uprawnień do pracy jako tłumacz przysięgły. W trakcie zaprzysiężenia składane jest ślubowanie, po którym Państwowa Komisja Egzaminacyjna wręcza świadectwo o nabyciu uprawnień do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego oraz zaświadczenie o wpisaniu na listę tłumaczy przysięgłych, na którym każdy tłumacz przysięgły znajdzie indywidualny numer tłumacza przysięgłego języka, w tym przypadku języka węgierskiego.